Engel, bir şeyin ya­pıl­ma­sı­nı ön­le­yen neden. En­gel­li insan top­lum­da ola­nak ve fır­sat­lar­dan eşit ola­rak fay­da­la­na­maz. Kimin en­gel­li ol­du­ğu sos­yal ka­nun­da – ki­tap­ta açık­lan­mış­tır. Al­man­ya’da her on ki­şi­den biri en­gel­li­dir. Bun­la­rın dört­te üçü 55 yaş üs­tü­dür. Yaş­lan­dık­ça has­ta­lık­lar ar­tı­yor, vücut ha­re­ke­ti kı­sıt­la­nı­yor.
En­gel­li de­yin­ce ilk akla gelen te­ker­lek­li kol­tuk­ta otu­ran, ha­re­ket eden­dir. Hal­bu­ki ilk ba­kış­ta gö­rül­me­yen en­gel­ler var­dır.
Vü­cu­dun­da en­ge­li olan­lar kas ve kemik has­ta­lık ge­çi­ren veya kaza so­nu­cu felç olan ha­re­ket et­me­de en­gel­le­nir. Görme, işit­me ve diğer duyu or­gan­la­rı gö­re­vi­ni ye­ri­ne ge­ti­re­mez, kör, sağır, dil­siz ola­bi­lir.
Be­yin­sel has­ta­lık­lar ne­ti­ce­sin­de öğ­ren­me zor­lu­ğu olan­lar var­dır. Yaş­lı­lık­ta or­ta­ya çıkan de­mans has­ta­la­rı en­gel­li ta­ri­fi­ne da­hil­dir. Aşırı alkol alma so­nu­cun­da beyni hasar gö­ren­ler de bu sı­nıf­la­ma­ya girer.
Ruh­sal has­ta­lık­lar sos­yal ya­şa­mı en­gel­ler, şi­zof­re­ni, dep­res­yon gibi.
Bir ül­ke­nin me­de­ni­ye­ti her türlü azın­lık grup­la­rı­nı top­lum­da fır­sat ve ola­nak­lar­dan eşit pay­laş­ma­sı­nı sağ­la­ma­sıy­la öl­çü­lür.
En­gel­li in­san­la­rın sos­yal, kül­tü­rel, bi­lim­sel alan­lar­da en­gel­le­ri­ni ko­lay­laş­tı­ran araç­la­ra ula­şım sağ­lan­ma­lı­dır.
Nok­san vücut uzuv­la­rı için takma kol, bacak, ayak­la olim­pi­yat oyun­la­rın­da ka­tıl­ma im­kâ­nı ve­ri­li­yor.
İş bul­ma­da ya­şa­nan ön yar­gı­la­ra karşı önlem alın­ma­lı. Bir yönde en­ge­li olan, başka ni­te­lik­le­ri ge­liş­ti­re­bi­lir. Bu ko­nu­da okul eği­tim ve öğ­re­ti­min­de en­gel­li in­san­la­rı ge­liş­tir­mek için pro­je­ler ya­pıl­ma­lı­dır.
Al­man­ya’da So­zi­al­di­enst, Sos­yal Hiz­met Da­ire­si her ko­nu­da alı­na­cak ön­lem­le­ri, so­rum­lu dev­let da­ire­le­ri­ne ve po­li­ti­ka­cı­la­ra ile­ti­yor, ra­por­la­rı­nı sü­rek­li gün­cel­li­yor.
Gözü gör­me­yen bir en­gel­li­nin, asis­tan kö­pe­ği ile mar­ke­te gir­me­si­ne izin ve­ril­me­li­dir. Tren is­tas­yon­la­rın­da ve diğer ka­mu­ya ait dev­let da­ire­le­rin­de bo­zu­lan asan­sör­ler aci­len tamir edil­me­li.
En­gel­li in­san­la­ra yar­dım eder­ken kendi ken­di­ne ha­re­ket et­me­si­ne, karar al­ma­sı­na ola­nak sağ­la­ma­lı­dır.
En­ge­li ol­ma­yan diğer ye­te­nek­le­ri­ni ge­liş­tir­mek için in­ter­net­te
çok yönlü prog­ram­lar var. Ulaş­ma­sı­na yar­dım­cı ol­ma­lı­dır, yar­dım ba­ğım­lı ol­ma­sı an­la­mı­na gel­mi­yor.
En­ge­li ol­du­ğu halde top­lu­ma fay­da­lı olan, ge­ri­de eser bı­ra­kan ta­nın­mış in­san­lar var­dır.
Gözü gör­me­di­ği halde, müzik dersi veren Aşık Vey­sel, Vey­sel Şa­tı­roğ­lu (1894-1973) söz ve tür­kü­le­riy­le anıl­mak­ta­dır. Türk saz şairi, Dost­lar Beni Ha­tır­la­sın, der.
Dün­ya­ca ta­nın­mış Mek­si­ka­lı res­sam Frida Kahlo (1907-1954) çocuk felci ge­çir­di. Ge­çir­di­ği tra­fik ka­za­sı ne­ti­ce­sin­de uzun süre ya­ta­ğa bağlı ya­şar­ken resim yap­ma­ya baş­la­dı.
Fi­zik­çi, İngi­liz bilim in­sa­nı Step­hen Ha­w­king (1942-2018) 21 ya­şın­da tes­pit edi­len sinir has­ta­lı­ğı ne­de­niy­le te­ker­lek­li kol­tu­ğa bağlı, in­ter­net­te ko­nuş­ma ci­haz­la­rıy­la ölene kadar bi­li­me hiz­met etti.
Al­man­ya’ya alt­mış yıl­la­rın­da konuk işçi ola­rak ge­len­ler, üni­ver­si­te­ye giden öğ­ren­ci­ler ön­cü­lü­ğüy­le or­ga­ni­ze ol­ma­ya ilk yıl­lar­da baş­la­dı­lar, işçi der­nek­le­ri ku­rul­du.
Fakat aile­sin­de göç hi­kâ­ye­si olan en­gel­li in­san­la­ra hitap eden, on­la­ra yar­dım eden her­han­gi bir sivil ku­ru­luş ol­ma­dı.
Bu uzun zaman ihmal edi­len açığı in­şa­at mü­hen­di­si Sevgi Boz­dağ ka­pat­mış oldu. 2011 yı­lın­da İnter Aktiv – En­gel­li Bi­rey­ler için Eşit Ya­şa­mı Des­tek­le­me Der­ne­ği’ni kurdu.
En­gel­li in­san­la­rın sağ­lık hiz­met­le­ri­ne eri­şi­min­de gö­rü­len zor­luk­la­rı gi­der­me, sos­yal yar­dım sis­te­min­de­ki en­gel­le­ri aşmak hem göç­men hem de en­gel­li in­san­la­rın dış­lan­ma­sı­nı ön­le­mek için bu der­nek­te gö­nül­lü ola­rak mü­ca­de­le etti, et­me­ye hâlâ devam edi­yor.
Der­nek çocuk, genç ve aile­le­ri­ne gü­ve­ni­lir ve güç­len­di­ri­ci des­tek su­nu­yor. İnsan­lar ara­sın­da ile­ti­şi­mi sağ­lı­yor, yal­nız ol­ma­dık­la­rı­nı gös­te­ri­yor. Zira top­lum­sal bas­kı­lar, ya­pı­sal en­gel­ler ve bir­den fazla ay­rım­cı­lık bi­çi­mi iç içe ge­çin­ce bi­rey­ler ha­liy­le yal­nız­lık his­se­di­yor, ruh­sal so­run­lar ya­şı­yor.
Der­ne­ğin ça­lış­ma­sıy­la ki­şi­nin yaşam ko­şu­lu, top­lum­sal ka­tı­lım sa­ye­sin­de sos­yal izo­las­yon­la bir­lik­te mü­ca­de­le edil­miş olu­yor.
En­gel­li in­san­la­rın top­lum­da eşit ya­şa­mı, pay­la­şı­mı top­lu­mun sağ­lık­lı ge­liş­me­si­ni, uyu­mu­na hiz­met edi­yor. Ana­ya­sa­nın ön gör­dü­ğü gibi birey özgür olur­sa, top­lum da özgür olur, çok sesli olur. Çe­şit­li­lik, ta­mam­la­yı­cı ro­lü­nü üst­le­ni­yor.
En­gel­li in­san­la­rın diğer ye­te­nek­li ol­du­ğu özel­lik­le­ri­ni ge­liş­tir­mek için der­nek, diğer ku­ru­luş­lar­la, uz­man­lar­la bir­lik­te ça­lı­şı­yor.
Kar­şı­lık­lı kabul, an­la­yış, saygı ve da­ya­nış­ma il­ke­siy­le Ber­lin’den tüm Al­man­ya’ya Tür­ki­ye’ye hatta tüm dün­ya­ya bu der­ne­ğin örnek ol­ma­sı ar­zum­dur.
Sevgi Hanım’a ve der­ne­ğe ba­şa­rı­la­rı­nın de­va­mı­nı di­li­yo­rum.

Di­ken­siz gül olmaz, en­gel­siz yâr olmaz.

Hoşça kalın!

Kay­nak­lar:
Der­nek hak­kın­da bilgi, Go­og­le.
www.​in­te­rak­tiv-ber­lin.​de
Dergi: Mi­te­inan­der stark sein! Wis­sen und Mit­mach-Auf­ga­ben zu Mensc­hen mit Be­hin­de­run­gen, So­zi­al­ver­band De­utsch­land, Ber­lin
www.​sovd.​de