Osmanlı padişahı olan 2. Mahmut 1807 yılından itibaren devletin başına geçmiştir. 30. Osmanlı padişahı olan 2. Mahmut yaptığı ıslahatlar ile adından söz ettirmiştir. Özellikle askeri ve eğitim alanında yaptığı yenilikler ile tanınır. 2.Mahmud'u Bilmeden Atatürk'ü An-la-ya-maz-sınız. Kendileri ilk aydınlanmış Osmanlı padişahı kabul edilir:)
Osmanlı Devleti'nin her padişahı oldukça önemli başarılara imza atmaları ile bilinir. Bazı padişahlar seferler ile uğraşırken bazıları ise ıslahatlar yapmaya çalışmışlardır. Islahatları ile bilinen 2. Mahmut bu konuda birçok işi başarmıştır. Yaptığı ıslahatlar 1800'lü yıllara damga vurmuştur. Sadece belirli bir alana yönelmeyen 2. Mahmut birçok farklı alanda ıslahat yapmayı başarmıştır.
Osmanlı padişahı III. Selim'in ölümü ile başa geçen 2. Mahmut devletin birçok kademesinde ıslahat yapmaya girişmiştir. Çoğu ıslahatı başarılı bir şekilde yapan 2. Mahmut yine de birçok kişi tarafından 'gavur padişah' olarak bilinir. Çünkü devlet dairelerine kendi portresini astırmıştır. Bundan dolayı birçok kesimden eleştiri almıştır. 2'nci Mahmut yeniliklerinin temel amacı merkezi otoriteyi güçlendirmek olarak bilinir. Askeri, eğitim, ekonomi ve daha birçok alanda 2. Mahmut'un yeniliklerini görmek mümkündür.
Osmanlı döneminde; giyim konusundaki ilk devrim, Padişah II.Mahmut zamanında yapıldı. 1826 yılında: sarık ve cüppe yasaklandı, devlet memurlarına, ilk kez; fes, pantolon ve ceket giyilmesi zorunluluğu getirildi. II.Mahmut; yeniçeriliği kaldırınca, onlardan hiçbir iz kalmaması konusunda çaba gösteriyordu. Bunu işiten; Kaptan-ı Derya Koca Hüsrev Paşa; Tunus’tan alınan FESİ, tayfalarına giydirdi. İstanbul’a geldiğinde, tayfalarıyla birlikte padişahın huzuruna; başlarında fes ile çıkınca; II.Mahmut, fesi çok beyendi ve eski başlıkların atılıp, yerini fesin almasını emretti. 1832 yılında, bir genelge yayınlandı ve tüm ordu mensuplarının fes giymeleri zorunlu hale getirildi. Evet; Osmanlı’da fes’in geldiği yer; Fas değil, Tunus’tur.
Evet, takip eden dönemde; Sultan Abdülmecit; bütün memurlara, pantolon giymeyi zorunlu hale getirir ve kendisi de gravat takarak, Osmanlılarda gravat takan ilk padişah olur. Zamanla; gravat, aydınlar arasında benimsenir. Padişah tarafından takılmasıda; yüksek sivil memurların ve devletin ileri gelenlerinin, gravat takmalarına yol açar. Birinci Dünya Savaşı bittiğinde, tüm devlet memurları gravat takıyordu.
Şapkayı; Türkiye’ye ilk getiren, Beyaz Ruslar’dır. 1900 lü yıllarda, İstiklal Caddesinde, şapkacı dükkanı açarak, yaptıkları şapkaları, azınlıklara satmaya başlarlar. İlk şapka takan Türk’ler ise; Abdulhamit’in istibdat yönetimi nedeniyle Avrupa’da yaşayan jön Türkler olmuştur.
SULTAN II MAHMUT HAN
30. Osmanlı padişahı ve 109. İslam halifesidir
Kız çocuklarına da okuma zorunluluğu getiren ve kızını örnek olarak okutan; eşine ilk defa nikah kıyan; siyasi alanda yenilgiler dolu 30 senesini toplumsal alanda ilerlemeler için harcayarak telafi etmiş; sabırlı; yengeç burcu padişah.
İlk posta teşkilatı; ilk askeri hastane; ilk gazetenin çıkarılması ön ayak olmak onun zamanına denk gelir. Bezmialem sultana duyduğu büyük aşk 2.mahmudun İstanbul’u adlı kitapta anlatılmaktadır. Mahlas olarak kendine ;adliyi seçmiştir. Ayrıca usta bir hattat ve bestecidir.
YÖNETİM ALANINDAKİ YENİLİKLER
II. Mahmut Osmanlı buyruğunda olan herkese tam bir din ve vicdan özgürlüğü vermiştir. Bunu şu sözleri ile belirtmiştir. Tekbandan(halk),Müslümanları camide, Hristiyanları kilisede, Musevileri havrada görmek isterim.?
Şu yenilikleri yapmıştır:
1-)Divan teşkilat kaldırıldı, nazırlık(bakanlık) kuruldu.
2-)Tımar sistemi kaldırıldı, devlet memurları maaşa bağlandı.
3-)Müsadere usulü kaldırıldı.(Devletin ölen şahısların malına el koymasıdır.)
4-)Devlet memuru yetiştirmek için (mekteb-i maarif) eğitim okulları açıldı.
5-)İlk defa genel anlamda nüfus sayımı yapıldı.Sayım askeri amaçlı olduğu için sadece erkekler sayıldı.
6-)Askeri işleri düzenlemek amacı ile askeri şura oluşturuldu.
7-)Pasta teşkilatı kuruldu.
8-)Polis teşkilatının temelleri atıldı.
9-)Reyaül-ü Kütlap kaldırıldı. Dış işleri nezareti kuruldu.
10-)İlk kez karantina teşkilatı kuruldu.
11-)Dar-üş Şura’yı Bab-ı Ali kuruldu.(Devlet memurlarının terfi ve yargı işleridir)
NOT: Bu mahkeme bugünkü danıştayın ilk örgütlenmesidir.
12-)İlk yönetim değiştirildi.(Merkezi otoriteyi sağlamak için iller merkeze bağlandı)
C-)KÜLTÜREL ALANDAKİ YENİLİKLER
1-)Medreselerin yanı sıra pek çok Avrupa tarzı okul açıldı. NOT: Böylece eğitim alanında ikilik ortaya çıktı. Kültür çatışmaları oluştu.
2-)İlk öğretim mecbur hale getirildi.
3-)Avrupa’yı yakından tanımak amacı ile ilk defa Avrupa’ya öğrenci gönderildi.
4-)Avrupa tarzında müzik serbest bırakıldı.
5-)Takvim-i Vakayı adında ilk gazete çıkarıldı.
6-)Kılık kıyafette ilk değişikliğe gidildi. II.Mahmut devlet dairelerine resmini astırdı.
7-)Yurt dışına çıkışta pasaport uygulaması başlatıldı.
8-)Enderun kaldırıldı, yerine devlet memurları yetiştirilen okullar kuruldu.
D-)ASKERİ ALANDAKİ GELİŞMELER
1-)Sekban-ı Cedid ocağı kuruldu. (Sekban-ı Cedid, II. Mahmud tarafından daha önceki Nizam-ı Cedid Ordusu model alınarak kurulmuş kısa ömürlü bir Osmanlı ordusudur)
2-)1825’te Eşkinci ocağı kuruldu.(Yeniçeri ocağına bağlı olarak)
3-)Yeniçeri ocağı kaldırıldı.(Vaka-i Hayriye.1826)
SONUÇLARI:
a-)Islahat süreci hızlandı.
b-)Padişahlar yeniden yönetime egemen oldu.
c-)Yeniçeri ocağının yerine Asakiri Mansure-İ Muhammediye ( Hz. Muhammed'in Muzaffer Askerleri) adı verilen Avrupa tarzında yeni bir ordu kuruldu.
