Lozan onur­lu barış ant­laş­ma­sı­nın 102. yıl dö­nü­mü CHP Ber­lin Bir­li­ği ve Ber­lin Bran­den­burg Ata­türk­çü Dü­şün­ce Der­ne­ği bir­lik­te kut­lan­dı.
ADD Baş­ka­nı Olcay Ba­şeğ­mez, CHP Ber­lin Bir­li­ği Baş­ka­nı Prof. Dr. Ziya Ak­çe­tin açı­lış ko­nuş­ma­sı­nı yap­tı­lar.
Prof. Dr. Sü­heyl Batum Zoom ka­na­lı ile Tür­ki­ye’den ka­tıl­dı. Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu Tan­zi­mat Devri’nden Kur­tu­luş Sa­va­şı son­ra­sı Lozan Onur­lu Barış Ant­laş­ma­sı’na kadar geçen zaman
çi­zel­ge­sin­de ta­ri­hi bil­gi­ler verdi
İkinci Dünya Pay­la­şım Sa­va­şı (1914-1918) dört yıl sürdü. Savaş so­nun­da kay­be­den ül­ke­le­re, Al­man­ya, Avus­tur­ya, Ma­ca­ris­tan Bul­ga­ris­tan ve Os­man­lı İmpa­ra­tor­lu­ğu­na Barış Ant­laş­ma­sı im­za­lat­tı­rıl­dı. Sa­va­şı ka­za­nan İtilaf Dev­let­le­ri, İngil­te­re, Fran­sa, İtalya ABD ve diğer dev­let­ler mad­de­le­ri­ni ha­zır­la­dı­lar, kay­be­den ül­ke­le­rin tem­sil­ci­le­ri­ne sa­de­ce imza atma iş­le­vi bı­ra­kıl­dı.
Os­man­lı yö­ne­ti­mi (Pa­di­şah Vah­det­tin ve Damat Ferit Hü­kü­me­ti)
10 Ağus­tos 1920’de im­za­la­dı. 433 mad­de­lik Sevr ile Türk­ler Ana­do­lu’nun or­ta­sı­na sı­kış­tı­rı­lıp, daimî sö­mür­ge ülke ha­li­ne ge­ti­ril­me amaç­lan­mış­tı.
Her barış ateş­ke­si sağ­lar, ama sü­rek­li bir barış sağ­la­ya­maz. Mus­ta­fa Kemal Ata­türk ün an­la­dı­ğı barış ise ba­ğım­sız­lık ve ha­ki­mi­yet ge­tir­me­liy­di.

Al­man­ya im­za­la­nan Ver­say Barış Ant­laş­ma­sı­nı yır­tıp ata­ma­dı­ğı için Hit­ler’in se­çim­le ida­re­yi ele al­ma­sı­na ve İkinci Dünya Pay­la­şım Sa­va­şı çı­kart­ma­sı­na sebep oldu. Yok edi­len hal­kın onu­ru­nu ye­ri­ne geri ge­ti­re­ce­ği inan­cıy­la aşırı mil­li­yet­çi­lik, ırk­çı­lık ide­olo­ji­si bu­gü­nün sa­vaş­la­rı­nı ha­zır­la­dı. Ta­ri­he geçen kara leke Ya­hu­di soy kı­rı­mı ne­de­niy­le bugün Al­man­ya İsrail hü­kü­me­ti­nin iş­le­di­ği ha­ta­la­rı eleş­ti­re­mi­yor. Dünya po­li­ti­ka­sın­da yal­nız ka­lı­yor.
İsmet İnönü Hü­kü­me­ti­nin doğru ya­pı­lan po­li­ti­ka­sıy­la Tür­ki­ye İkinci Pay­la­şım Sa­va­şı’na ka­tıl­ma­mış­tır. Ka­tıl­say­dı Lozan Barış Ant­laş­ma­sı’nın 102. ya­şı­nı kut­la­ya­maz­dık.

Lozan Barış Dü­ze­ni­ni ko­ru­ya­rak İkinci Dünya Sa­va­şı’na gir­me­yen Tür­ki­ye, dünya ba­rı­şı­na örnek olmuş oldu.
Silah zoru ol­ma­say­dı İtilaf Dev­let­le­ri zapt et­tik­le­ri Tür­ki­ye’yi terk et­mez­ler­di. Bu ne­den­le Kur­tu­luş Sa­va­şı dün­ya­nın en haklı sa­va­şıy­dı. Ger­çek barış ancak öz­gür­lük ve ba­ğım­sız­lık sa­va­şı­nı ka­zan­mak­la müm­kün olur­du.
24 Tem­muz 1923 ta­ri­hin­de im­za­la­nan Lozan Barış Ant­laş­ma­sıy­la

1911 yı­lın­da baş­la­yan savaş zin­ci­ri sona ermiş oldu.
Doğu Trak­ya, İstan­bul, Bo­ğaz­lar ve Ana­do­lu top­rak­la­rı­nın bö­lün­mez bir bütün ol­du­ğu kabul edil­di. Ka­pi­tü­las­yon­lar kal­dı­rıl­dı. Ya­ban­cı okul­la­rın de­ne­ti­mi sağ­lan­dı. Yargı ba­ğım­sız­lı­ğı ve hukuk bir­li­ği­ni sağ­la­dı. Tür­ki­ye as­ke­ri, eko­no­mik, hu­ku­ki ve diğer her alan­da tam ba­ğım­sız­lı­ğı­nı ka­zan­dı.
Din ve ırk ay­rı­mı gö­zet­me­den yurt­taş­lar eşit hak­la­ra sahip ol­du­lar. 1926 yı­lın­da Türk Me­de­ni Ka­nu­nu ve diğer ka­nun­lar­dan sonra azın­lık­la­ra ay­rı­ca­lık ver­me­ye lüzum kal­ma­dı.
Lozan Ant­laş­ma­sı­na sahip çık­mak ve ko­ru­mak her Türk va­tan­da­şın gö­re­vi­dir.
Lâik Tür­ki­ye Cum­hu­ri­ye­ti bö­lün­mez, bü­tün­dür. Temel hak ve öz­gür­lük, ba­ğım­sız yargı, ulus dev­le­ti, yurt­taş­la­rın eşit­li­ği ba­rı­şı ka­lı­cı yapar.

“Ni­ha­yet sulh dün im­za­lan­dı ve mil­le­ti­miz dokuz se­ne­dir devam eden kanlı, çetin bir mü­ca­de­le­den sonra yüz bin­ler­ce ev­la­dı­nın kanı pa­ha­sı­na hak et­ti­ği şe­ref­li bir sulha ka­vuş­tu.”
(Tev­hid-i Efkâr, 25 Tem­muz 1923)

Sevr ile Lozan Ant­laş­ma­la­rı ara­sın­da­ki fark, her ba­rı­şın iyi ol­ma­dı­ğı­nı, her ba­rı­şın ger­çek ba­rı­şı ge­tir­me­di­ği­ni gös­te­ri­yor.

“Lozan’a sahip çık­mak, Cum­hu­ri­ye­te, lâ­ik­li­ğe, kadın hak­la­rı­na, bi­li­me, emeğe ve ada­le­te sahip çık­mak­tır. Ya­şa­sın tam ba­ğım­sız ve de­mok­ra­tik Tür­ki­ye!”

Prof. Dr. Sü­heyl Batum
Barış dev­let­ler ara­sın­da bir sa­vaş­tan sonra sağ­la­nan uz­laş­ma an­la­mı­na gelir. Lozan Barış Ant­laş­ma­sı­nı İsmet İnönü ka­tı­lan otuz sekiz ki­şi­lik bir eki­biy­le sağ­la­dı. Tür­ki­ye’nin kar­şı­sın­da on dev­let vardı, des­tek­le­yen tek ülke Rusya idi. Ekip­te bu­lu­nan sekiz ki­şi­nin gö­re­vi ko­ru­may­dı. Ka­tı­lan­la­rın çoğu sonra po­li­ti­ka ve diğer alan­lar­da aktif gö­rev­ler üst­len­di. Ba­rı­şın im­za­lan­dı­ğı ma­sa­yı İsviç­re Ab­dul­lah Gül za­ma­nın­da anı ola­rak Tür­ki­ye’ye he­di­ye etti.
Tarih ge­le­ce­ğe yol gös­te­rir, bu­gü­nü ay­dın­la­tır. Ders alın­ma­sı için oku­nup, ya­zıl­ma­lı­dır.
Top­lan­tı­ya ev sa­hip­li­ği yapan Türk Alman İş in­san­la­rı der­ne­ği (TDU) mi­sa­fir­per­ver­li­ğin­de, her zaman ol­du­ğu gibi ku­sur­suz, mü­kem­mel­di. Her iki der­nek çok iyi ha­zır­lan­mış­tı, tek­nik hiç­bir sorun ol­ma­dı. Top­lan­tı akı­şı­nı so­nu­na kadar Ali Er­doğ­muş çok iyi yön­len­dir­di.

Hoşça kalın!

Kay­nak­lar:
Kon­fe­ran­sa biz­zat ka­tı­lıp, din­le­mem­den başka, Sinan Mey­dan, Cum­hu­ri­yet ga­ze­te­si, Lozan: Onur­lu Barış, 23.07.2025