2023 yılında yaklaşık 3,5 milyon kişi; çoğunluğu Z Kuşağından genç öğrenci adayı üniversite sınavına girmek üzere ÖSYM’ye başvuru yaptı. Devlet ve vakıf üniversitelerinin toplam kontenjanları ise açık ve uzaktan öğretim dahil 1 milyon 61 bin. Bu günlerde adaylar meslek seçimi ve tercih yapma telaşındalar.
Z Kuşağı, en eğitimli kuşak olarak önceki kuşakların yaşamadığı bir sorunu yaşıyor. Bu kulak son yıllarda yapay zekanın meslekler üzerindeki etkisini sorgulamaya ve ona göre meslek seçimi yapmaya yöneldi. Z Kuşağı için yapay zeka, daha çok meslekleri yok edecek en önemli risk faktörü ve gittikçe artan oranda ise fırsatlar dünyası olarak algılanıyor.
Sorular çok sayıda;
- Yapay zeka hangi meslekleri etkileyecek?
- Seçtiğim meslek ileride yapay zeka tarafından ele geçirilebilir mi?
- Yapay zeka ne gibi fırsatlar sunabilir, hangi meslekleri öne çıkarabilir?
Yapay zeka bir çok şeyi bizden iyi yapabiliyor. Yapay zekanın ilerleme kaydettiği alanlar ses tanıma, görüntü işleme, dil işleme, çok aşamalı akıl yürütme olarak sayılabilir.
Yapay zekanın işveren için avantajları olacağı açık. İnsan iş gücü, elektronik cihazlardan daha fazla kaynak tüketir. İnsanlar; günde 7,5 saat çalışıp dinlenme ihtiyacı gösteren, değişken verim sorunları olan, birbirinden farklı iş yapma stili olan ve faklı mizacı olan, işten her an ayrılabilme riski olan standart olmayan varlıklar. Yapay zekalı bir cihaz ise 24 saat çalışabilir, standart ve yüksek verimi vardır, ücret istemez, geliştirilmesi daha kolay olabilir, ayrıca cihaz hukuken işverenin “malı” olarak değer ifade eder ve sermaye stokunda yer alabilir.
Bu konulara kafa yoran stratejistlerin birleştikleri hususlar şunlardır;
1- Yapay zekalı cihazların meslekleri ele geçirmesi kısa, orta ve uzun vadeye yayılacaktır.
2- Bazı mesleklerde insanlar yapay zekayı bizzat kullanarak ve yapay zekalı cihazlarla beraber çalışacaklardır ki bu çok yaygın bir iş ortamı olacaktır.
3- Uzun vadede insanların yerini cihazlar daha fazla oranda alacaktır.
4- Yapay zeka sayesinde kısa, orta ve uzun vadede sadece insan, insan+cihaz karması ve sadece cihaz ile çalışılacak yeni iş sahaları olacaktır.
5- Yapay zeka, üretim maliyetlerini azaltıp yüksek miktarda üretim yapacağı için insanlığın refahı artacaktır.
Elektrik, elektrik motoru ve bilgisayar gibi buluşlar insanlık için büyük adımlar olmuş ve çok sayıda yeni iş sahaları açılmıştır. Aynı şekilde yapay zekanın da bu etkiyi yapacağı hatta çok büyük fark yaratacağı öngörülmektedir.
Z Kuşağı için bu ortamda, yapay zekanın muhtemel yeni dünyasında artacak refah pastasından pay alabilme kaygısı taşıması gayet normal bir durum. Bu kaygıyı giderebilmek için aşağıdaki hususların değerlendirilmesi gereklidir;
Mesleklerin yapay zekaya kaptırılması hızı, yüksek ücretlerin ödendiği verimi insanın doğası gereği düşük olan mesleklerde daha fazla olabilir. İnsanlarca yüksek katma değer üretilen mesleklerde yapay zekaya geçmekle verim değişikliği olmayacaksa bu değişim olmayabilir. İnsanın kalifiye edilmesi maliyetli meslekler yapay zekayla yapılmaya daha uygun ise kısa sürede bu dönüşüm gerçekleşecektir. Yüksek sıcaklık, soğuk, askerlik gibi insanın yapmakta zorlandığı tehlikeli meslekler verim aynı kalsa bile yapay zekalı cihazlara geçecektir. Süreci basit, yoğun eğitim gerektirmeyen meslekler de yapay zekaya kısa sürede geçecektir. İnsanın hata yapma riski yüksek ancak yapay zekalı cihazlar kullanıldığında hata yapma riski düşük olan karmaşık fakat önemli işler de yapay zeka tarafından yapılacaktır. Tabii ki yoğun üretim gerektiren süreçlerde de yapay zeka kullanılacaktır.
Bir çok yayında; basit kodlama ve basit yazılımın, medya işlerinin, grafik tasarımcılığının, yargılama ve hukuki danışmanlığın, veri analistliğinin, muhasebe işlerinin, müşteri hizmetleri ve halkla ilişkilerin, eğitim ve öğretim süreçlerinin yapay zeka tarafından yapılabildiğini, zamanla yapay zekalı cihazların insanların yerini alacağını anlatan değerlendirmeler görmekteyiz. Bu meslek uzmanları işlerini kısa ve orta vadedeki geçiş sürecinde yapay zekaya yaptırabilirler.
Yapay zeka versiyonları ile çalışan bilgisayarlarla dolu dünyayı kurmak kesinlikle bir gecede yapılacak bir iş değildir. Z Kuşağının çoğunluğu seçmiş oldukları mesleklerin yapay zeka ile nasıl daha iyi yapılabileceğine kafa yoracak işlerine yapay zekanın da dahil olması için geçiş sürecinde konularında uzmanlaşmış çok sayıda “yazılım geliştiriciyle” çalışacaklardır. Bu süreç çok sayıda yazılım geliştiricisi, yazılım mühendisi ve araştırma bilimcisinin işe alınmasına yol açacaktır.
Kısaca, Z Kuşağı önemli bir dönüşüm ve geçiş sürecinin ana aktörü olacaktır. Tamamiyle yapay zeka tarafından yapılabilecekler dışında kalan işlerde, yapay zekayı ve yapay zekalı cihazları kullanarak işlerini yapabilme becerisi edinmek şartı ile günümüz mesleklerinin çoğunluğunu tercih edebilirler. En büyük hataları mesleklerini yaparken yapay zeka teknolojilerinden uzak kalmaları olur.