Bu sene bir türlü gelmek bilmedi bahar… Korona salgınıyla birlikte çoğu günler zorunlu olarak evlere kapanıp kaldık…
Bahar bir var oluş ve yeniden doğuş gibidir… Doğanın canlanması, ağaçlara su yürümesi, çiğdemlerin, nevruzların açması, havanın ısınması, tüm bu durumlar doğanın bir parçası olan insanların yüreğine de yaşama sevincini taşıyor…
***
Her yıl 21 Mart’da Kuzey Yarım Kürede yaşayan kültürler, çeşitli farklılıklarla baharın gelişini bir şenlik olarak kutluyorlar. Anadolu kültürümüzde de Nevruz kutlamalarının çok önemli bir yeri vardır.
Nevruz der ki ben nazlıyım
Sarp kayalarda gizliyim
Mavi donlu gökyüzlüyüm
Benden âla çiçek var mı (Âşık Veysel)
* * * *
Baharın gelişini müjdeleyen, baharın simgesi olan nevruz çiçeği, bir umudun bir sevincin de adıdır…
21 Mart kuzey yarım kürenin ısınmaya başlaması, doğanın canlanması, baharın gelmesi için önemli bir tarihtir.
Bu önemli tarih, Orta Asya’da, İran’da, Anadolu’da, Kuzey yarım küreyi ilgilendiren tüm ülkelerde değişik şekillerde bir bayram olarak kutlanır.
Nevruzun anlamı “yeni gün”dür. Türk kaynaklarında, Yeni yılın başlangıcı olarak da kabul edilmektedir.
Azerbaycanlı şair, Mehemmed Hüseyin Şehriyar’ın dizelerinde Nevruz’u bir başka anlatılıyor*(1).
Yumurtanı göycek güllü boyardık
Çakıştırıp sınanları soyardık
Oynamaktan birce meğer doyardık!
Eli mene yaşıl aşık vererdi
Irza mene novroz gülü dererdi
* * * .
Bayram yeli çardahları yıhanda
Novroz gülü gar çiçeği çıhanda
Ağ bulutlar göyneklerin sıhanda
Bizden de yad eyleyen sağ olsun
Dertlerimiz goy dikelsin dağ olsun
* * *
Çin Kaynaklarına göre Hunların, 21 Martta şenlikler düzenlediklerini, kırlara çıkıp eğlendiklerini, piknik yaptıklarını yazarlar. Uygur kaynaklarında da bu şenliklerden bahsedilmektedir.
Nizamül-Mülk ve Kaşgarlı Mahmut’un eserlerinde de, Nevruz gelenekleri anlatılmaktadır.
12 Hayvanlı Türk takviminin başlangıcı da; 21 Marttır.
Selçuklular ve Osmanlılar döneminde Nevruz kutlamaları çok canlı bir şekilde kutlanmıştı.
Nevruz kutlama, geleneği Türklerle birlikte Balkanlar’a, Kafkaslar’a, Moldavya'ya ve Macaristan’a kadar yayılmıştır.
Yörük Bayramı kutlamaları da, bir ölçüde nevruz kutlamasıdır.
Sivas Zaralı, Halk ozanı Aşık Ali Nebi’nin nevruzla ilgili deyişi:*(2)
Bugün dağlar yeşillendi
Sultan nevruz safa geldin
Cümle kuşlar hep dillendi
Sultan nevruz safa geldin
* * *
Bugün bahar eyyamıdır
Nevruz Türk’ün bayramıdır.
Gönüllerin sultanıdır
Sultan nevruz safa geldin.
* * *
Geçti kış, döndü yaza
Ali Nebi’m vurur saza
Kızanlar düştü alaza(aleve)
Sultan nevruz safa geldin
***
Nevruz kutlamalarına, Ankara Keçiören kırsalında, 1921 yılında Atatürk’ün de katıldığı bilinmektedir.
***
21 Mart günün “Nevruz Bayramı” olarak resmi tatil olmasını da istiyoruz…
Bu güzel bayramımızın, ulusumuza ve tüm dünyaya barış ve mutluluk getirmesini diliyorum.
Nevruz Bayramımız kutlu olsun.
***
Kaynaklar.1-Yusuf Gedikli, Şehriyar ve bütün şiirleri, Ötüken yay.İst.1997
2-Adnan Mahiroğulları, Dünden Bugüne Zara