Mili Mücadelede Anadolu’da Düşmana Atılan İlk Kurşun
“Tarih; geçmişte yapılmış ve şu anda elimizde olan, fakat aynı zamanda istikbâli gösteren bir dürbündür.”
Dünya Savaşı, 28 TEMMUZ 1914 TARİHİNDE BAŞLAYAN VE 11 KASIM 1918 TARİHİNDE SONA EREN Avrupa merkezli küresel bir savaştır. II. Dünya Savaşı'na kadar Dünya Savaşı veya Büyük Savaş olarak adlandırılmıştı
Birinci Dünya Savaşı’nda taraflar İTTİFAK DEVLETLERİ ve İTİLAF DEVLETLERİ olarak ikiye ayrılmıştır.
Osmanlı Devleti bu büyük dünya savaşında ittifak devletleri tarafında yer almıştır. İTTİFAK DEVLETLERİ; ALMANYA, AVUSTURYA-MACARİSTAN, OSMANLI İMPARATORLUĞU, BULGARİSTAN VE İTALYA'DIR.
Diğer bir taraf olan İtilaf Devletleri ise daha kalabalık bir ülkeler topluluğudur. İTİLAF DEVLETLERİ arasında yer alan devletler ise şunlardır; İNGİLTERE, RUSYA, FRANSA, BELÇİKA, SIRBİSTAN, İTALYA, ROMANYA, PORTEKİZ, JAPONYA, BREZİLYA, YUNANİSTAN, ABD. Birinci Dünya Savaşı başladığında tarafsız olan ABD 1917 yılına gelindiğinde savaşa dâhil olmuştur. İtilaf devletleri yanında savaşa dâhil olan ABD, savaşın tüm seyrini değiştirmesinin yanı sıra sonunun da hızlanmasına neden olmuştur.
Dünyanın yeniden paylaşımından pay almak için 11 KASIM 1914’te resmen Birinci Dünya Savaşı’na (o dönemde ki adıyla Cihan Harbi’ne) giren Osmanlı İmparatorluğu, savaş boyunca 10 cephede (1-Kafkasya 2- Irak 3- Filistin 4- Suriye 5- Çanakkale 6- Galiçya 7-Makedonya 8- Romanya 9- Hicaz 10- İran ve Libya’da ) savaştı. Çanakkale dışında ki tüm cephelerde yenildi. Bir de Irak cephesin de ki Kut’ül Amare başarısı vardı.
Savaş sırasında Osmanlı ordusunda 2 milyon 608 bin kişi silahaltına alındı. Bunlardan 325 bin şehit, 400 bini yaralandı, 200 bini esir düştü, 1 milyon 360 bini hastalandı, kayboldu firar etti.
“Not: Birinci Dünya Savaşı Avrupa için aslında üç kuzenin savaşıdır. İngiltere Kralı ile Almanya İmparatoru hala-dayı çocuğu olarak birinci derece kuzen, İngiltere Kralı ile Rus Çarı ise teyze çocukları olarak birinci derece kuzendir. “
ANADOLU’DA TARİHLERE GEÇEN İLK KURŞUNLARIN SIRALAMASI İSE ŞÖYLEDİR.
Milli Mücadele yıllarında düşmana karşı verilen kurtuluş mücadelelerinde her bölgeden ilk kurşun sıkan birileri olmuştur. İşin doğrusu uzun ilk kurşunu Sütçü İmam attı denilse de bu doğru olmadığı GENEL KURMAY ASKERİ TARİH VE STRATEJİK ETÜT BAŞKANLIĞI’nın yapılan yazışmalardan anlaşıldığına göre ilk kurşun
HATAY DÖRTYOL’DA KARAKESE KÖYÜNDE MEHMET ÇAVUŞ TARAFINDAN 19 ARALIK 1918’DE SIKILDIĞI TESPİT EDİLMİŞTİR.
1- HATAY’DA MEHMET ÇAVUŞ (KARA) 19 ARALIK 1918
2- İZMİR’DE HASAN TAHSİN(OSMAN NEVRES) 15 MAYIS 1919
3- MARAŞ’TA SÜTÇÜ İMAM 31 EKİM 1919
Fransız ordusu 11 ARALIK 1918’de Hatay Dörtyol’u işgal etmiş. İşgal esnasında bölgede yuvalanmış bulunan Ermenilerden 400 kişilik tabur oluşturan Fransa, Hataylıların üzerine saldırtmıştır. Yapılan baskı ve zulümlere daha fazla dayanamayan MEHMET ÇAVUŞ (MEHMET KARA) Ermeni ve Fransızlarla kavgaya girer. Kavga sonucunda KARAKESE KÖYÜNE kaçar. Mehmet Çavuşu yakalamak isteyen Fransız ve Ermeniler köye girişte organize olmuş bir silahlı direnişle karşılaşırlar. Bu direnişi düzenleyen ve düşmana İLK KURŞUNU ATAN KARA MEHMET ÇAVUŞ’tur
Çıkan çatışmada Mehmet Çavuş ve Karakese köylüleri 15 Fransız askerini öldürmüşlerdir. Direnişe daha fazla dayanamayan Fransızlar Dörtyol karargâhına dönmek zorunda kalırlar. Bu olaya bakıldığı zaman Milli Mücadelenin ilk kurşunu 19 ARALIK 1918 tarihinde Karakese Köyünde Mahmet Çavuş tarafından sıkıldığı görülmektedir.
Hatay’ın Dörtyol İlçesinde, Fransız güçlerine karşı ilk kurşun, Karakese Beldesinde Ömer Hocanın oğlu Mehmet (Kara Mehmet) tarafından sıkıldı. Kara Mehmet Çavuş, Anadolu’da işgal kuvvetlerine karşı ilk kurşun sıkan kişidir. Kurtuluş savaşında İlk kurşunu sıkan Kara Mehmet Çavuş 1894 yılında Dörtyol’un Özerli köyünde dünyaya gelmiş. Birinci Dünya Savaşında askerliğini çavuş olarak yaptığı için bu lakabı almıştır.
30 EKİM 1918’de imzalanan Mondros Ateşkes antlaşması sonucunda 11 Aralık 1918’de Fransız ordusu ile onları destekleyen Ermeni çeteleri Dörtyol ve çevresini işgal eder. Şehir halkına kötü davranan işgalcilere karşı duran Mehmet’i yakalamak için Fransız askerleri KARAKESE KÖYÜNE BASKIN YAPAR. Baskına uğrayan Mehmet Çavuş, Fransızlara karşı ateş emrini verir. Çatışmada 15 Fransız askeri ölür ve Gâvur Dağlarına çıkan Mehmet Çavuş işgale karşı mücadeleye devam eder
Yakın zamana kadar Milli Mücadele'de ''İLK KURŞUNUN '' İzmir'in işgali sırasında HASAN TAHSİN (ASIL ADI OSMAN NEVRES)'in Yunanlılara attığı kurşun, Milli Mücadele'nin İlk Kurşunu olarak biliniyordu. Son yıllarda yapılan araştırmalarda, Milli Mücadele'de düşmana karşı sıkılan ''İlk Kurşun ‘un ,(İzmir'in 15 Mayıs 1919'daki Yunanlılara sıktığı ilk kurşundan 5 ay önce) Dörtyol'da 19 Aralık 1918'de Mehmet Çavuş (Mehmet KARA) tarafından atıldığı ortaya çıkmıştır.
T.C. GENELKURMAY BAŞKANLIĞI ANKARA
ATASE: 3214-4-92 Arşiv 29 OCAK 1992
KONU: Kadir ASLAN 'ın dilekçesi HATAY VALİLİĞİNE İLGİ : Hatay Valiliği'nin 18 ARALIK 1991 gün ve sayı: Ya.İş : 16 (işl. 12) 2325 / 4407 sayılı yazısı
1.Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığına (ATASE) gönderilen ilgi yazıyla, İşgalci güçlere karşı ilk kurşun ‘un 19 Aralık 1918'de Dörtyol ilçesinde Mehmet Kara tarafından atıldığından bahisle, ilgi yazı ekindeki belgelerinde incelenerek konuya açıklık getirici bilgiler istenilmektedir.
2. Konuyla ilgili olarak, arşiv uzmanınca ATASE Başkanlığı arşivinde gerekli incelemeler yapılmış olup; inceleme neticesi hazırlanan uzman raporu ekte gönderilmiştir.
3. Uzman raporu ve konuyla ilgili Başkanlık yayınlarının tetkiki neticesinde, Birinci Dünya Savaşından sonra galip devletlerin yurdumuzda ilk işgal ettiği yerlerin İskenderun ve Dörtyol olduğu bu düşmana karşı ilk direniş hareketlerinin yine bu bölgede
başladığı buna bağlı olarak da ilk silahlı direniş hareketinin de 19 Aralık 1918'de Dörtyol ilçesi Karakese köyünde gerçekleştirildiği tespit edilmiştir. Bilgilerinize arz ederim.
GENEL KURMAY BAŞKANINA
Erdoğan ÖZNAL
Hv. Plt. Korgeneral
As. T. ve Str. E. Bşk
Faydalanılan Kaynaklar:
Uluslararası Mili Mücadele Döneminde Maraş Sempozyumu
3-4 Şubat 2017 Cilt II.(Yaşar TürkKorur)
Harp Tarih Dairesi Arşivi, No: 3/7723,Dosya No: 229
Kadir Aslan Milli Mücadelede Dörtyol, Hatay 1991 s.22-29
Necdet Öktem, Türk Devrim Tarihi, Ege Üniversitesi yayını İzmir 1977
Türk İstiklal Harbi Güney Cephesi Ankara Genelkurmay Y.1966 Cilr 4, s.55-56