☰
✕

15 EYLÜL 1918: BAKÜ’NÜN KUR­TU­LU­ŞU

Bir mil­le­tin ka­de­ri­ni de­ğiş­ti­ren gün

Kar­deş­li­ğin Silah Ar­ka­daş­lı­ğı­na Dö­nüş­tü­ğü An yüz­yı­lın en çal­kan­tı­lı yıl­la­rın­da, Kaf­kas­ya adeta ateş to­pu­na dön­müş­tü. 1917 Bol­şe­vik İhti­la­li’nin ar­dın­dan böl­ge­de oto­ri­te boş­lu­ğu oluş­muş, bu boş­luk­tan fay­da­la­nan Er­me­ni çe­te­le­ri ve Bol­şe­vik bir­lik­le­ri Azer­bay­can Türk­le­ri­ne ağır zu­lüm­ler yap­ma­ya baş­la­mış­tı. Mart 1918’de ta­ri­he “Mart Olay­la­rı” ola­rak geçen bu kat­li­am­lar­da on bin­ler­ce sivil Türk en vahşi yön­tem­ler­le şehit edil­di.
İşte bu ka­ran­lık gün­ler­de Azer­bay­can hal­kı­nın im­da­dı­na, Os­man­lı Dev­le­ti’nin Kaf­kas İslam Or­du­su ye­tiş­ti. Enver Paşa’nın kar­de­şi Nuri Paşa (Kil­li­gil) ko­mu­ta­sın­da­ki bu kah­ra­man ordu, Ana­do­lu’dan ve Kaf­kas­ya’dan gelen yiğit Meh­met­çik­ler­le bir­lik­te Türk–İslam kar­deş­li­ği­nin sar­sıl­maz tim­sa­li oldu.

Bakü’ye Giden Yol

Kaf­kas İslam Or­du­su, Nuri Paşa’nın st­ra­te­jik de­ha­sı ve Meh­met­çi­ğin iman dolu yü­re­ğiy­le zorlu bir sefer yü­rüt­tü. 15 Eylül 1918 günü Bakü’ye gi­ril­di. Şeh­rin so­kak­la­rın­da ezan ses­le­ri ye­ni­den yan­kı­la­nır­ken, kar­deş Azer­bay­can halkı göz­yaş­la­rı için­de Meh­met­çi­ği kar­şı­la­dı.
Bu zafer yal­nız­ca bir as­ke­rî ba­şa­rı değil; Türk mil­le­ti­nin kader or­tak­lı­ğı­nın, dilde, gö­nül­de ve ül­kü­de bir­li­ği­nin canlı ni­şa­ne­si idi. Bakü’nün kur­tu­lu­şu ile Azer­bay­can’ın ba­ğım­sız­lık yo­lun­da­ki adım­la­rı güç­len­miş, Tür­kis­tan’dan Ana­do­lu’ya uza­nan hat üze­rin­de kar­deş­lik bağı daha da per­çin­len­miş­ti.

Şe­hit­le­re Min­net, Kah­ra­man­la­ra Şük­ran

Bakü’nün kur­tu­lu­şun­da şehit düşen yüz­ler­ce Meh­met­çik, bugün Azer­bay­can top­rak­la­rın­da Şe­hit­ler Hi­ya­ba­nın­da ebedî uy­ku­la­rın­da­dır. On­la­rın mezar taş­la­rı, Türk dün­ya­sı­nın ortak ha­fı­za­sın­da “unut­ma, unut­tur­ma” çağ­rı­sı ola­rak yük­sel­mek­te­dir.
Nuri Paşa ve silah ar­ka­daş­la­rı­nı rah­met ve şük­ran­la yâd edi­yo­ruz. On­la­rın mi­ra­sı, bugün Türk Dev­let­le­ri Teş­ki­la­tı’nda, ortak or­du­lar fik­rin­de ve her fır­sat­ta dile ge­ti­ri­len “İki dev­let, bir mil­let” şi­arın­da ya­şa­ma­ya devam et­mek­te­dir.
📌 Kutu Bilgi
* Tarih: 15 Eylül 1918
* Ko­mu­tan: Nuri Paşa (Kil­li­gil)
* Ordu: Kaf­kas İslam Or­du­su
* Sonuç: Bakü, Er­me­ni çe­te­le­ri ve Bol­şe­vik bir­lik­le­rin­den te­miz­le­ne­rek Azer­bay­can Türk­le­ri­ne tes­lim edil­di.
* An­la­mı: Türk–İslam kar­deş­li­ği­nin en büyük as­ke­rî des­tan­la­rın­dan biri.
Nuri Paşa’nın Sözü
“Kar­deş Azer­bay­can’ın kur­tu­lu­şu için gel­dik. Bu top­rak­lar­da Türk’ün şe­re­fi ve İslam’ın aziz­li­ği için can ver­dik, ver­me­ye de ha­zı­rız.”
Son Söz
Bugün, Bakü’nün kur­tu­lu­şu­nun yıl­dö­nü­mün­de; Nuri Paşa’yı, Kaf­kas İslam Or­du­su’nun kah­ra­man Meh­met­çik­le­ri­ni ve Azer­bay­can’ın is­tik­lal mü­ca­de­le­sin­de ca­nı­nı or­ta­ya koyan bütün yi­ğit­le­ri rah­met, min­net ve şük­ran­la anı­yo­ruz.
Genç­li­ğin­den Cep­he­ye

Nuri Kil­li­gil Paşa, 1890 yı­lın­da İstan­bul’da dün­ya­ya geldi. Harp Okulu ve Harp Aka­de­mi­si’nden ye­tiş­miş, daha genç yaş­la­rın­da Os­man­lı or­du­su­nun di­sip­lin­li ve azim­li su­bay­la­rı ara­sın­da ye­ri­ni al­mış­tı. Enver Paşa’nın kar­de­şi ol­ma­sı, ona yal­nız­ca bir soy ba­ğı­nı değil; aynı za­man­da ide­al­le­ri pay­laş­ma so­rum­lu­lu­ğu­nu da yük­le­di.
Genç ya­şın­da as­ke­rî gö­rev­ler aldı, kısa sü­re­de ce­sa­re­ti ve ileri gö­rüş­lü­lü­ğüy­le dik­kat çekti. I. Dünya Sa­va­şı yıl­la­rın­da fark­lı cep­he­ler­de bu­lun­muş, ama en büyük izini Kaf­kas­ya’da bı­ra­ka­cak­tı.

Kaf­kas İslam Or­du­su’nun Do­ğu­şu

1917’de Rusya’da Bol­şe­vik İhti­la­li ger­çek­le­şin­ce, Kaf­kas­ya’da büyük bir boş­luk doğdu. Bu boş­luk­tan ya­rar­la­nan Er­me­ni çe­te­le­ri ve Bol­şe­vik kuv­vet­le­ri, Azer­bay­can Türk­le­ri­ni kat­li­ama uğ­rat­ma­ya baş­la­dı.
Os­man­lı Dev­le­ti, kar­deş Azer­bay­can’ın çağ­rı­sı­na ka­yıt­sız kal­ma­dı. Enver Paşa’nın gi­ri­şi­miy­le, Kaf­kas İslam Or­du­su ku­rul­du. Ko­mu­tan­lı­ğı ise, gü­ve­ni­lir­li­ği, ce­sa­re­ti ve teş­ki­lat­çı­lı­ğıy­la öne çıkan Nuri Pa­şa­ya ve­ril­di.

Sefer Yolu: Gence’den Bakü’ye

1918 ba­ha­rın­da Nuri Paşa, Ana­do­lu’dan ve Kaf­kas­ya’dan top­la­nan gö­nül­lü­ler­le bir­lik­te ha­re­ke­te geçti. Önce Gence mer­kez ya­pıl­dı, ar­dın­dan ordu hızla ör­güt­len­di.
* Ha­zi­ran 1918: Gence ci­va­rın­da Er­me­ni çe­te­le­ri püs­kür­tül­dü.
* Tem­muz 1918: Şa­ma­hı hat­tın­da şid­det­li mu­ha­re­be­ler ka­za­nıl­dı.
* Ağus­tos 1918: Göy­çay, Kür­de­mir ve çev­re­si te­miz­len­di.
* 15 Eylül 1918: Bakü Za­fe­ri – Kaf­kas İslam Or­du­su, şehre gi­re­rek Azer­bay­can’ı işgal ve kat­li­am­dan kur­tar­dı.
Bakü’de ezan ses­le­ri ye­ni­den yan­kı­la­nır­ken, Azer­bay­can halkı Türk or­du­su­nu göz­yaş­la­rıy­la bağ­rı­na bastı.
Ne mutlu, bu des­ta­nı yazan kah­ra­man­la­rın to­run­la­rı­yız!
Ya­şa­sın Tür­ki­ye–Azer­bay­can kar­deş­li­ği!

Mavi Didim’in de­ğer­li oku­yu­cu­la­rı, tarih sa­de­ce geç­mi­şin ay­na­sı değil, ge­le­ce­ğin pu­su­la­sı­dır. Biz­ler de bu pu­su­la­yı iyi oku­ma­lı, ta­ri­hi­mi­ze, ec­da­dı­mı­za ve on­la­rın bize bı­rak­tı­ğı onur­lu mi­ra­sa sahip çık­ma­lı­yız.
Bir son­ra­ki ya­zı­mız­da bu­luş­mak di­le­ğiy­le...
Ne mutlu Türk’üm di­ye­ne! 🇹🇷🇹🇷🇹🇷 Son­suz Sevgi ve Say­gı­la­rım­la