BARBİE AKIMI

Pembe rengi in­san­da se­vim­li, güzel, temiz ve saf et­ki­si ya­pı­yor. Ero­tik dün­ya­da saf­lı­ğı, mü­kem­mel genç kızı can­lan­dı­rı­yor. Küçük kızın uyan­dır­dı­ğı ro­man­tik duy­gu­yu, rek­lâm en­düst­ri­si ti­ca­ret ama­cın­da çok iyi kul­la­nı­yor.
Plas­tik Bar­bie be­be­ğe iş ka­dı­nı Ame­ri­kan Ruth Hand­ler, ilk defa 1959 yı­lın­da kızı Bar­ba­ra’nin adını kı­sal­ta­rak verdi ve pa­za­ra sürdü.
Bar­bie, kendi ayak­la­rı üs­tün­de duran, bi­linç­li, güzel, ara­ba­sı, evi ve mes­le­ği olan zen­gin bir genç kızı model gös­te­ri­yor.
Bugün Z sı­nı­fı de­di­ği­miz ne­sil­de bu be­bek­le ço­cuk­lu­ğun­da oy­na­ma­yan yok­tur.
İki bin yıl­la­rın­da baş­la­yan kü­re­sel ti­ca­ret hacmi ge­niş­ler­ken, sos­yal, kül­tü­rel, da­ya­nış­ma, hür­ri­yet ve insan hak­la­rı de­mok­ra­si ni­te­li­ğin­de ge­ri­ye gi­dil­di.
Oyun­cak, plas­tik bebek sa­tı­şın­da 2010 yı­lın­da ge­ri­le­me­ye baş­la­dı. İş ka­dı­nı ile bir­lik­te ça­lı­şan oyun­cak fir­ma­sı Mat­tel yö­ne­tim baş­ka­nı Ynon Kreiz 2018 yı­lın­da kü­re­sel ya­şa­ma uymak zo­run­da­yız, di­ye­rek plas­tik be­be­ği çe­şit­li yap­ma­yı tek­lif etti. Bugün be­be­ğin giy­si­le­ri, kul­lan­dı­ğı eş­ya­la­rı, ya­şa­dı­ğı mekân pembe kal­mak şar­tıy­la, cilt rengi yer­kü­re­de ya­şa­yan in­san­la­ra, giy­si­le­re uy­du­rul­du.
Baş ör­tü­lü, özür­lü her türlü genç kızı tem­sil edecek şe­kil­de ya­pı­lı­yor. Erkek figür Ken gölge, arka plan­da ka­lı­yor.
Tüm BATI ül­ke­le­ri bu çe­şit­li­li­ğin far­kı­na var­ma­lı. İş, ev ara­ma­da, medya ve ba­sın­da, genç­le­rin etnik kö­ke­ni­ne di­ni­ne, cilt ren­gi­ne bak­ma­dan eşit dav­ran­ma­lı­dır. Irkçı zih­ni­yet fır­sat eşit­li­ği­ne ve li­ya­ka­ti­ne kar­şı­dır.
Re­ji­sör, se­nar­yo ya­za­rı Greta Ge­r­wig 2023 yı­lın­da plas­tik be­be­ğe can verdi. Bar­bie filmi si­ne­ma­da gös­te­ri­me girdi. Film hak­kın­da ve filmi gö­rün­ce tek­rar bu ko­nu­ya dön­mek­te fayda var.
Bu film ile bir­lik­te pembe rengi ve oyun­cak ko­nu­su tar­tış­ma baş­lat­tı. Bu ne­den­le torun, çocuk, öğ­ren­ci­le­re oyun­cak alan­la­rın daha dik­kat­li dav­ra­na­rak ve tar­tış­ma hak­kın­da bilgi edin­me­si ge­re­kir. Rek­lâm en­düst­ri­sin­de renk ve şekil gü­cü­nü bilen uz­man­lar, insan ru­hu­na do­kun­ma­yı iyi bi­li­yor, us­ta­ca kul­la­nı­yor ki, oyun­cak çok sa­tıl­sın.
Genç anne ba­ba­la­rın vakti az, ça­lış­ma ha­ya­tın­da koş­tur­mak zo­run­da. Ama biz ya­zan­lar on­la­rı uyar­mak zo­run­da­yız. Ço­ğun­lu­ğa, sü­rü­ye ve akıma ka­pı­lıp git­me­sin­ler.
İngil­te­re kral­lı­ğı pren­se­si Kate Midd­le­ton, oyun­cu Anne Hat­ha­way ve de­fi­le­ler­de man­ken­ler zayıf, ince belli pembe rengi gi­yi­yor, diye ar­ka­la­rı­na düşüp koş­tur­ma­dan, seçme bi­lin­ciy­le moda takip edil­me­li. Man­ken gibi vü­cu­da sahip olan, pembe gi­yin­ce mü­kem­mel bir genç kız olur diye bir şey yok­tur.

İstan­bul Söz­leş­me­si ile il­gi­li, kadın hak­kı­nı ko­ru­ma ama­cıy­la ya­pı­lan pro­test gös­te­ri­le­rin­de pembe, açık ve koyu mor renk sem­bol ola­rak bütün dün­ya­da kul­la­nı­lı­yor.
Son ARTE TV ta­ra­fın­dan uy­gu­la­nan an­ke­te ka­tı­lan­la­rın yüzde alt­mış biri, bu oyun­cak es­ki­miş gü­zel­lik mo­de­li­dir. Ço­cuk­la­ra ne­ga­tif etki ya­pı­yor.
Bar­bie plas­tik be­be­ğin ço­cuk­la­rın ge­liş­me­si­ne her­han­gi bir et­ki­si yok­tur di­yen­le­rin sa­yı­sı yüzde otuz iki.
Yüzde ye­di­si ise güçlü, ba­ğım­sız, hür, ayak­la­rı üs­tün­de duran bir genç kadın mo­de­li, genç kız­la­ra et­ki­si olum­lu­dur, diyor.
Doğa, çevre ve insan renk­le­ri çe­şit­li­dir, tek renk mo­no­ton­dur. Her şeyde ol­du­ğu gibi ye­rin­de ve za­ma­nın­da renk seçme de öğ­re­til­me­li­dir. Bir ce­na­ze me­ra­si­mi­ne dü­ğü­ne gi­der­ken, ba­lo­yu gider gibi gi­yil­mez.
Aile Bil­gi­si ve Resim İş öğ­ret­men­le­rim, üs­tü­nüz­de üç renk­ten fazla ol­ma­sın, göz yorar, dik­kat da­ğı­tır ve bu ko­nu­da bil­gi­siz ol­du­ğu­nu­zu gös­te­rir, der­ler­di.
Dün­ya­ca ta­nın­mış res­sam­la­rın seç­ti­ği renk ve şe­kil­le­re göre, resmi çizen ve bo­ya­yan sa­nat­çı­yı, il­gi­le­nen­ler ve resim öğ­ret­men­le­ri hemen tanır.
Hayat çok renk­li­dir, bugün moda olan yarın başka bir renge ye­ri­ni bı­ra­kır. Nos­tal­jik es­ki­yi tek­rar gün­de­me ge­ti­rir, böy­le­ce geç­mi­şi ha­tır­la­tır ge­le­ce­ğe yol gös­te­rir. Ten ren­gi­ne, vücut ya­pı­sı­na göre her­kes ken­di­ne uyanı, rahat his­set­ti­ği giy­si­le­ri seç­me­li­dir. Kovid 19 za­ma­nın­da rahat ev kı­ya­fet­le­ri­ne ilgi bü­yük­tü. Okula eşof­man ile gelen öğ­ren­ci­le­re yasak uy­gu­la­yan okul mü­dü­rü hak­sız çık­mış­tı.
Eko­no­mi pa­za­rın­da renk­le­rin ruha et­ki­si­ni bilen psi­ko­log­lar rek­lâm en­düst­ri­sin­de, müm­kün ol­du­ğu kadar çok alı­cı­ya hitap etmek ister. Alıcı kendi zev­ki­ni bi­linç­li ge­liş­tir­mez­se, mo­da­ya uymak zo­run­da kalır, mut­lak ve­ri­len bir öl­çü­ye uyar. Ken­di­ne ya­kış­ma­yan giy­siy­le komik du­ru­ma dü­şe­bi­lir.
Bu ne­den­le çocuk ve genç­le­ri renk­ler ko­nu­sun­da, eğit­me ve öğ­ret­me ihmâl edil­me­me­li­dir.
Bir in­sa­nın sahip ol­du­ğu duy­gu­la­rı­na etki eden en güçlü şey dün­ya­nın renk­le­ri­dir.
Bu ne­den­le kız çocuk, torun ve öğ­ren­ci­le­rin dün­ya­sı yal­nız ve tek pembe ren­giy­le yok­sul bı­ra­kıl­ma­ma­lı­dır. Gök, deniz ve Türk ma­vi­si yal­nız de­li­kan­lı­la­ra değil, genç kız­la­ra da ya­kı­şır.

Renk­li kalın!


Kay­nak­lar:

Wi­ki­pe­dia, Psyc­ho­lo­gie der Far­ben

Sa­bi­ne Si­el­ke, Mehr als nur ein pin­kes Püppc­hen, ARTE Ma­ga­zin 8/2023, sayfa 23-25